Na terenie obecnej wsi Ryńsk istniał gród obronny, którego zadaniem była obrona przed plemionami Prusów grasujących na tych terenach.
Wieś jest notowana w kronikach od 1222r. jako jedna ze stu, które książę Konrad Mazowiecki przekazał biskupowi Chrystianowi. Na przełomie pierwszego ćwierćwiecza ten sam książę sprowadził na ziemię chełmińską Krzyżaków - rycerzy niemieckich. Mieli oni za zadanie bronić posiadłości księcia Konrada Mazowieckiego przed napadami pogańskich Prusów oraz nawracać ich na wiarę chrześcijańską.
Krzyżacy, fałszując dokument księcia, przywłaszczyli sobie ziemię chełmińską i w tym Ryńsk. W 1341 roku Ryńsk przyjął nazwę Renis. W ciągu 50-ciu lat krzyżacy zajęli nie tylko ziemię chełmińską, ale również tereny od Bałtyku do ziem litewskich. W ten sposób powstała potęga krzyżacka. Jedynym ratunkiem dla Polski i Litwy był sojusz, który podpisano w 1385 roku. Od 1397 roku wieś występuje pod nazwą Renys, a od 1411 - Renycz.
Podczas działań wojennych polsko-krzyżackich w 1414 roku doszło do zniszczenia, a następnie spalenia zabudowań Ryńska. Dopiero na mocy II pokoju toruńskiego Ryńsk wraz z ziemią chełmińską ponownie wróciły do Polski. Wtedy to na miejscu wsi chłopskiej został pobudowany polski dworek. W 1453r. wieś zmienia nazwę na Reynis, a w 1526 na Rynsko. Od początku XVIIw. wieś przyjmuje nazwę Ryńsk.
W roku 1526 król Zygmunt I nadaje przywilej własności na wieś dla Jerzego i Konrada Plemięckich. W 1614r. Ryńsk należał do szlachcica Fabiana Plemięckiego. W 1628r. otrzymała go córka Zofia, Katarzyna Plemięcka, która wyszła za mąż za Mikołaja Cztember - Kostkę i dalej odsprzedała majątek toruńskiemu Ławnikowi Antonowi Richtenowi. Ławnik w 1635r. sprzedał Ryńsk, Orzechówko bez Sabłonowa Janowi Działyńskiemu - wojewodzie chełmińskiemu. Gdy ten zmarł w 1709r., Ryńsk odziedziczył jego syn Stanisław, który był starostą kiszowskim. Następnie Ryńsk odziedziczyła córka Stanisława - Anna, żona Kczewskiego, którego córka w 1731r. wyszła za kasztelana gdańskiego Tucholkę i otrzymała Ryńsk. Po jej śmierci w 1766r. jego córka Marianna wydana za Wilksyckiego otrzymała Ryńsk z Czystochlebiem, Ludowice, Janowo, Marianki i Młynki. W tym czasie istniały w Ryńsku oranżeria i dwa ogrody.
Król August II w 1723 roku udzielił pozwolenia właścicielom Ryńska pozwolenia na urządzanie cztery razy w roku jarmarków, na których każdy mógł bez ograniczeń prowadzić handel.
Od 1800 r. dobra należą do Jakuba Wilksyckiego. W 1850 roku hrabina Mełżyńska otrzymała wieś od swego ojca Franciszka Wilksyckiego.
W 1872 roku Ryńsk kupił Artur Sumiński, który w 1881 roku sprzedał go hrabiemu Józefowi Mełżyńskiemu. W 1888 roku Ryńsk otrzymuje w zamian za długi kupiec Lechman, który w tym samym roku sprzedał go Niemieckiej Komisji Kolonizacyjnej. W tym czasie do majątku należały folwarki: Sabłonowo, Orzechówko, Rozgarty, Franula, Ludowice, Janowo, Marianki i Czystochleb. Niemiecka Komisja Kolonizacyjna przystępuje do parcelacji Ryńska, który od 1902 roku jest całkowicie rozparcelowany. Następuje napływ osadników niemieckich, którzy budują kościół ewangelicki, oddając go do użytku w 1898 roku. W latach 1902-1918 wieś otrzymuje niemiecką nazwę Rheinsberg. Z części dóbr Ryńska utworzono wsie Ludowice i Orzechówko, a z głównego majątku Ryńsk oraz folwarki Franula i Rozgarty, które utworzyły gminę wiejską Ryńsk.
Gmina liczyła 102 rodziny. Z chwilą uzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku większa część kolonistów niemieckich wyjeżdża do Niemiec, a na ich gospodarstwa przychodzą polscy rolnicy wykupując te grunta.
W roku 1928 w Ryńsku istniała szkoła powszechna, w której w dwóch klasach uczyło się 102 uczniów z Ryńska. W szkole pracowało dwóch nauczycieli (!).
Do dziś zachował się po dawnym majątku pałac, częściowo przebudowany, młyn, w którym za istnienia majątku była gorzelnia, spichrz majątkowy oraz cztery pomajątkowe czworaki. Pozostał również kościół katolicki z XIV wieku.
Ryńsk jest miejscowością o tradycjach patriotycznych. W 1863 roku był główną kwaterą emisariuszy. Zbierali się tu ochotnicy, którzy następnie przez Drwęce szli walczącym powstańcom na pomoc.
Po wyzwoleniu w styczniu 1945 roku powstaje na nowo gmina Ryńsk. Założona zostaje Gminna Spółdzielnia, w roku 1964 z funduszy społecznych pobudowany zostaje Ośrodek Zdrowia, a w 1970 roku oddano do użytku lecznicę zwierząt. We wsi powstało osiedle domków jednorodzinnych oraz boisko sportowe. W dniu dzisiejszym Ryńsk należy do gminny Wąbrzeźno.
Ewelina Rakoca kl. IIa 2001r.
|